EKOLOGIA - ZDROWE POWIETRZE - WPŁYW ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA NA ZDROWIE LUDZI I ZWIERZĄT

Zanieczyszczenia powietrza mogą dotrzeć wszędzie, jednak największe ich stężenie odnotowuje się w rejonach przemysłowych. Tam też obserwuje się największy ich wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt. Związek ten jest jeszcze bardziej widoczny gdy rozpatruje się go z innymi czynnikami, takimi jak: palenie papierosów, nasłonecznienie, stan psychiczny ludzi itp.

► Dwutlenek siarki (SO2) atakuje najczęściej drogi oddechowe i struny głosowe. Po wniknięciu w ściany dróg oddechowych przenika do krwi i dalej do całego organizmu; kumuluje się w ściankach tchawicy i oskrzelach oraz w wątrobie, śledzionie, mózgu i węzłach chłonnych.

Wdychanie SO2 powoduje skurcze oskrzeli. Długotrwałe oddychanie powietrzem z zawartością SO2, nawet w niskich stężeniach, powoduje uszkodzenie dróg oddechowych, prowadzące do nieżytów oskrzeli; częste przypadki tego schorzenia stwierdzono w badaniach epidemiologicznych mieszkańców miast o zanieczyszczonym powietrzu. Dwutlenek siarki, po wniknięciu w ściany dróg oddechowych, przenika do krwi i dalej do całego organizmu; kumuluje się w ściankach tchawicy i oskrzelach oraz w wąt­robie, śledzionie, mózgu i węzłach chłonnych. Duże stężenie SO2 w powiet­rzu może prowadzić do zmian w rogówce oka.

► Tlenek węgla (CO) powstaje w wyniku niezupełnego spalania węgla. Jest niezwykle groźny, silnie toksyczny. Powoduje ciężkie zatrucia (zaczadzenie), a nawet śmierć organizmu.

► Tlenek azotu (NO) ma działanie toksyczne. Obniża odporność organizmu na infekcje bakteryjne, działa drażniąco na oczy i drogi oddechowe, jest przyczyną zaburzeń w oddychaniu, powoduje choroby alergiczne. 

Toksyczność tlenków azotu jest różna, np. NO2 jest czterokrotnie bardziej toksyczny niż NO. Toksyczne działanie dwutlenku azotu polega na ograniczaniu dotleniania organizmu; obniża on zdolności obronne ustroju na infekcje bakteryjne. NO2 działa drażniąco na oczy i drogi oddechowe, jest przyczyną zaburzeń w oddychaniu, powoduje choroby alergiczne, m.in. astmę - szczególnie u dzieci mieszkających w miastach narażonych na smog. Zarówno NO, jak i NO2 są prekursorami powstających w glebie rakotwórczych i mutagennych nitrozoamin.

Tlenki azotu (N0X) są prekursorami powstających w glebie związków rakotwórczych i mutagennych. W połączeniu z gazowymi węglowodorami tworzą w określonych warunkach atmosferycznych zjawisko smogu, znanego z Los Angeles, Londynu i Meksyku. Tlenki azotu, po utlenieniu w obecności pary wodnej, mają rownież udział w tworzeniu kwaśnych deszczy i ich niszczącym działaniu.

► Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) powodują ostre i przewlekłe zatrucia. W grupie węglowodorów aromatycznych duże zagrożenie stanowi benzopiren, ze względu na właściwosci rakotwórcze

Metale ciężkie odkładają się w szpiku kostnym, śledzionie i nerkach, uszkadzają układ nerwowy, powodują anemie, zaburzenia snu, agresywność, mogą wywoływać zmiany nowotworowe.

► Pyły powodują podrażnienia naskórka i sluzówki. Niebezpieczne są pyły najdrobniejsze, które z łatwoscią przenikają do organizmu wywołując jego zatrucie, zapalenia górnych dróg oddechowych, pylice, nowotwory płuc, choroby alergiczne i astmę.




► Metale ciężkie odkładają się w szpiku kostnym, śledzionie i nerkach; uszkadzają układ nerwowy - hamują produkcję enzymów odpowiedzial­nych za wytwarzanie energii w ośrodkowym układzie nerwowym; powodu­ją anemię, zaburzenia snu, pogorszenie sprawności umysłowej, agresyw­ność; mogą wywoływać zmiany nowotworowe.

Wśród metali ciężkich na uwagę zasługuje ołów, ponieważ źródła jego emisji - spaliny samochodów gaźnikowych - występują obecnie niemal wszędzie. Ołów jest pobierany przez rośliny i kumulowany w ich tkankach. Dlatego też roślinność w sąsiedztwie dróg o dużym nasileniu ruchu samochodowego zawiera ołów o stężeniach szkodliwych dla samych roślin, jak i spożywających je zwierząt i ludzi. 

Obszar skażenia ołowiem roślinności wzdłuż autostrad dochodzi do 150 m od brzegu jezdni, a w odległości do 10 m od jezdni zawartość ołowiu wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy przyjęte dla paszy. Ołów jest trucizną ogólnoustrojową, działa szkodliwie na układ krwiotwórczy, układ sercowo-naczyniowy, układ nerwowy, nerki, a także może powodować bezpłodność. Wpływa hamująco na rozwój psychiczny dzieci, może wywoływać uszkodzenia mózgu.

Wpływ ujemnego wpływu zanieczyszczeń powietrza na organizm człowieka jest zagadnieniem bardzo złożonym, zależy bowiem od wielu czynników, jak: 

wiek, indywidualna odporność organizmu, warunki klimatyczne, stężenie i czas oddziaływania zanieczyszczeń. 

W celu oceny wpływu zanieczyszczonego powietrza na organizmy prowadzi się badania biologiczne ludzi, zwierząt, roślin oraz badania statystyczne dotyczące występowania chorób.

W wyniku badań i obserwacji stwierdzono, że niektóre choroby lub dolegliwości ludzi mogą być związane z oddziaływaniem zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego.

Do schorzeń takich należą:

- choroby układu oddechowego: zapalenie błony śluzowej jamy

nosowej, gardła, oskrzeli, nowotwory płuc;

- zaburzenia centralnego układu nerwowego: bezsenność, bóle głowy, złe samopoczucie

- choroby oczu, zapalenie spojówek oka;

- reakcje alergiczne ustroju;


- zaburzenia w układzie krążenia, choroby serca.