CENNE SKŁADNIKI - WITAMINY - CO TO SĄ WITAMINY ?

 TYLKO NATURALNE WITAMINY 

 

Witaminy to proste związki organiczne, pochodzenia; niskocząsteczkowe związki organiczne, o różnorodnej budowie chemicznej wytwarzają ją przede wszystkim rośliny i niektóre bakterie. Są rozpowszechnione w świecie roślinnym i zwierzęcym. Witaminy są katalizatorami ogólnych lub swoistych reakcji biochemicznych; wchodzą w skład enzymów i koenzymów, są niezbędne do wzrostu i podtrzymania funkcji życiowych. Źródłem witamin i prowitamin są rośliny i bakterie żyjące w przewodzie pokarmowym, a także tkanki zwierząt.  Dla wielu organizmów, w tym zwierząt i człowieka są to na ogół związki egzogenne i muszą być dostarczane z pożywieniem (nie jest to regułą jw.). Niektóre z nich okazały się również egzogennymi czynnikami wzrostowymi dla różnych drobnoustrojów, a dwie niezbędnymi biokatalizatorami, dostarczanymi przez bakterie glebowe roślinom wyższym (witamina B12) i niższym (witamina B1).

Witamina musi być dostarczana do organizmu wraz z pokarmem. W rzeczywistości zaś, z reguły tej wyłamuje się witamina D (kalcyferol), która produkowana jest przez komórki skóry pod wpływem promieni UV. Ciekawostką jest też, że witamina D początkowo określona była mianem A (odkryta była przed obecną A – retinolem), od łacińskiego antyrachitic, jako że chroniła przed krzywicą (u dzieci) i osteoporozą. Dalej, analizując samą nazwę "witamina", czyli vita+amina, zauważamy iż pierwotnie postrzegano te związki jako rodzinę związków chemicznych zawierających grupę aminową. Okazało się jednak wkrótce, że nie wszystkie witaminy taką grupę posiadają. Z reguły tej dla przykładu, wyłamuje się znowu witamina D, która jest przedstawicielem sterydów.

Witaminy nie należą do typowych składników pokarmowych – pełnią w organizmie funkcję regulacyjną. Witaminy mogą także trafiać do organizmu jako witaminy preformowane, oraz prowitaminy (związki organiczne, które dopiero w organizmie zostają przekształcane w odpowiednią witaminę). Rzeczywiste zapotrzebowanie ilościowe na poszczególne witaminy jest trudne do określenia min. ze względu na synergiczne działanie wielu z nich. Zależy ono także od cech osobniczych, stanu zdrowia i okresu życia człowieka. 

Objawy wywołane brakiem witamin zwane są awitaminozą. Jest to przyczyna wielu poważnych zaburzeń przemiany materii, z objawami, które są charakterystyczne dla danego rodzaju witaminy. Natomiast nadmiar witaminy w organizmie nosi nazwę hiperwitaminozy (hiper - nadmiar + witamina – życiodajna amina) i również wiążę się z pojawieniem się zespołów objawów chorobowych. Dotyczy zwłaszcza witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.. We współczesnym świecie zwłaszcza w krajach rozwiniętych awitaminoza należy do rzadkości. Za to często występują niedobory niektórych witamin tzn. niekorzystne stany pośrednie między awitaminozą a optymalnym zaspokojeniem zapotrzebowania organizmu na określoną witaminę, czyli hipowitaminozy. Najczęściej są one spowodowane niewłaściwym, jednorodnym odżywianiem, wadliwym przyswajaniem witamin z pokarmu oraz niedostatkiem przyjaznych bakterii w przewodzie pokarmowym (przez antybiotyki, sulfonamidy). Niedoborom witamin zapobiega spożywanie urozmaiconego pożywienia, oraz suplementacja witamin. Z kolei nadmierne przyjmowanie preparatów witaminowych, głównie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, może prowadzić do szkodliwych dla organizmu objawów, zwanych hiperwitaminozami.

Zawartość witamin w produktach żywnościowych, może być jednym z głównych wskaźników jakości i prawidłowości stosowanych zabiegów technologicznych, bowiem większość witamin to substancje bardzo wrażliwe na działanie różnych czynników fizycznych i chemicznych. Straty witamin w pożywieniu poddawanym najróżniejszym procesom przetwarzania, bywają bardzo duże.

Witaminy dzieli się na dwie grupy: rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach. Do witamin rozpuszczalnych w wodzie należą: kompleks witamin B, witamina PP, witamina H, witamina C i kwas foliowy. Z kolei rozpuszczalne w tłuszczach są witaminy: A, D, E i K. 

Bardzo ważnym kryterium definiowania witaminy jest brak zdolności organizmu zwierzęcego i ludzkiego do jej syntezy.  Jest to związek pochodzenia egzogennego, a więc musi zostać dostarczony organizmowi z zewnątrz – w pokarmie. Pojęcie witaminy może, więc być względne; dobrym przykładem jest witamina C (kwas askorbinowy), u wielu ssaków jest ona syntetyzowana np. u szczura, ale człowiek czy świnka morska muszą dozować ją w pokarmie. Witaminy są niezbędne w naszej diecie, gdyż wchodzą w skład enzymów, regulują przebieg wielu procesów fizjologicznych w organizmie. Nie podlegają one procesom trawienia, są to związki drobno cząsteczkowe i wchłanianie odbywa się bezpośrednio do krwi. Niektóre witaminy mogą być syntetyzowane wewnątrz organizmu przez mikroorganizmy bytujące w jelicie cienkim i grubym. Należą do nich witaminy z grupy B i witamina K.